Mối nguy khi Trung Quốc thử thách 'người khó khăn lường' Trump - VnExpress

Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Vụ tàu chiến TQuốc thu giữ vũ trang lặn của Mỹ trên Biển Đông hôm 15/12 được phổ thông chuyên gia phân tích coi là một đòn thách thức của Bắc Kinh đối với Tổng thống trúng cử Donald Trump với kỳ vọng rằng ông Trump sẽ phải nhún nhịn nhường trước China sau khi lên nắm quyền, theo Vox.

Thượng nghị sĩ John McCain cho rằng hành động của Trung Quốc có thể được lấy cảm hứng từ vụ Iran bắt giữ tàu chiến Mỹ hồi đầu năm, làm cho các thủy thủ Mỹ phải xin lỗi công khai trên truyền hình. "Mỹ lúc đó đã không biểu thị được sức mạnh của bản thân. Quần chúng đang lợi dụng yếu tố đó, chờ đợi tình hình sẽ sớm đổi mới", McCain nói trong cuộc phỏng vấn với CNN.

Thế nhưng bức xúc của Trump hóa ra lại ngoài trông mong của TQuốc. "Trung Quốc trộm cắp thiết bị phân tích của hải quân Mỹ trên vùng biển quốc tế - vớt nó khỏi mặt nước và mang về China trong hành động chưa từng có tiền lệ", Tổng thống thắng cử Mỹ viết trên Twitter.

Trung Quốc sau đó tuyên bố sẽ trao trả thiết bị lặn cho Mỹ "theo phương pháp phù hợp" phê chuẩn các kênh hội đàm quân sự. Chỉ một vài giờ sau, ông Trump lại tiếp tục viết trên Twitter: "Chúng ta nên nói với China rằng ta không cần thiết bị lặn không người lái mà họ lấy nữa. Cứ để họ giữ chúng".

Theo các chuyên gia phân tích, tuyên bố này của ông Trump có vẻ như đã làm cho China bất thần, bởi nó hoàn toàn trái ngược với những gì người tiền nhiệm Barack Obama đã khiến cho trong 8 năm qua đối với những trở ngại can hệ tới China.

Trong suốt hai nhiệm kỳ của mình, ông Obama luôn nỗ lực xây đắp mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc. Ông coi Bắc Kinh là một đối tác làm ăn kinh tế cần thiết, và có lúc là một yếu tố để kiềm giễu cợt các hành động hạt nhân của Triều Tiên. Mỹ và China cũng sẵn sàng hợp tác, thảo luận với nhau trong những trở ngại vĩnh viễn như biến đổi khí hậu.

Thế nhưng ông Trump và lực lượng cố vấn của bản thân lại có cái nhìn khác hẳn. Trong mắt ông, TQuốc là một mối bắt nạt dọa đối với nền kinh tế Mỹ, là thủ phạm làm cho phổ biến người Mỹ mất công ăn việc làm và là tổ quốc mà các đời tổng thống Mỹ lúc trước đã quá nhún nhịn nhường trong nhiều thập kỷ.

"China là đối phương lớn nhất trong nghĩ suy của Trump", Patrick Cronin, giám đốc cấp cao Chương trình Bình an châu Á – Thái Bình Dương tại Trọng điểm Bình an Mỹ Mới, bình luận. "Kẻ địch đó chẳng hề là Nga, mà là China".

Sự khác nhau trong quan điểm với Trung Quốc của nhì nhà lãnh đạo được thể hiện rất rõ trong những phát ngôn gần đây. Ông Obama trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm thứ sáu tuần trước yêu cầu người kế nhiệm tôn trọng các truyền thống ngoại giao, cảnh báo về nhu cầu trong khoảng bỏ chính sách "Một China" của Trump.

Trong khi đó, ông Trump là người đã gọi điện cho nhà chỉ huy Đài Loan Thái Anh Văn, phá tan vỡ các nguyên tắc ngoại giao đã được xây dựng trong nhiều thập kỷ. Bằng tuyên bố "China cứ giữ lấy vũ trang lặn của Mỹ", ông còn đẩy các chỉ đạo Bắc Kinh tham gia tình thế khó xử.

Nguy cơ xung đột

Mỹ kết tội TQuốc thu giữ phi pháp thiết bị lặn đang hoạt động trên hải phận quốc tế ở Biển Đông. Ảnh: iSTAR

Theo giới phân tích, việc ông Trump công kích TQuốc thu giữ vũ trang lặn Mỹ trên mạng phường hội Twitter bằng từ ngữ  khiến cho dấy lên những câu hỏi về sự cân nhắc, suy xét của Tổng thống đắc cử Mỹ khi đưa ra những tuyên bố cần thiết có thể tác động tới chế độ đối ngoại của nước nhà.

Malcolm Davis, chuyên gia phân tích cấp cao tại Viện Chính sách Chiến lược Australia, nghĩ rằng cách phản ứng như vậy của ông Trump sẽ khiến cho Mỹ mất đi kỹ năng bình chọn những thông tin mà Trung Quốc muốn nhận được khi phân tách thiết bị lặn mà họ thu giữ trên Biển Đông.

"Nó chỉ cho thấy ông Trump đã không toan tính về chế độ của mình khi viết ra những dòng tweet đó. Nguy cơ ở đây là ông ấy sẽ đối đầu với TQuốc tới mức tình hình sẽ trở thành bất ổn", Malcolm nói.

Tờ TQuốc Daily ngày 19/12 cảnh báo rằng sự thiếu kinh nghiệm đối ngoại của Trump có thể dẫn đến trạng thái đối đầu giữa hai nước. Tờ Global Times thì mỉa mai rằng những hành động của Trump "tụt lại đằng sau quá xa với người phát ngôn Nhà Trắng".

"TQuốc tới nay vẫn kiềm chế nhạo với những hành vi khiêu khích của Trump vì ông ấy vẫn chưa vào Nhà Trắng", Global Times viết. "Nhưng sự kiềm chế này sẽ chẳng thể duy trì lâu dài ví như như ông ấy vẫn đối xử với Trung Quốc theo bí quyết như ông ấy tweet bữa nay sau khi đã chính thức biến thành tổng thống Mỹ", tờ báo thể hiện sự quan trọng.

Tuyên bố này cho thấy China đa dạng kỹ năng sẽ tiếp diễn nín nhịn chí ít là cho tới 04 tuần một năm sau, khi Trump chính thức nhậm chức. Sau thời gian đó, giả dụ Trump tiếp diễn công khai "thách thức ích lợi mấu chốt của Trung Quốc", Bắc Kinh sẽ "phản công mạnh khỏe", theo Shi Yinhong, giám đốc Trọng tâm Nghiên cứu nước Mỹ thuộc Đại học Quần chúng Bắc Kinh, cùng lúc là cố vấn trong chính phủ Trung Quốc.

China có thể ứng dụng các biện pháp "phản công" như triệu hồi đại sứ, hoàn thành quan hệ quốc tế, khởi động chiến tranh thương nghiệp, thậm chí là giảm cấp quan hệ ngoại giao, Shi phản hồi. Bộ trưởng Ngoại giao China Vương Nghị từng tuyên bố rằng bất kỳ ai tiêu diệt ích lợi cốt lõi của Trung Quốc đều đang "tự bắn vào chân bản thân mình".

Dù vậy, cây bút Zack Beauchamp của Vox cho rằng với một người không dễ dàng lường như Trump, mọi thứ đều có thể xảy ra. Những gì ông Obama theo đuổi trong 8 năm qua có thể bị đảo ngược, trong khoảng quan hệ với Nga cho đến cách thức ứng phó với TQuốc.

"Dưới thời Trump, bít tất tay Mỹ - Trung trên Biển Đông có thể sẽ gia tăng và trở nên sâu sắc hơn, với những biến cố khó khăn lường như vụ thu giữ trang bị lặn vừa rồi có thể diễn ra thường xuyên hơn", Li Jie, phân tích viên cấp cao tại Viện tìm hiểu Hải quân China ở Bắc Kinh, thể hiện sự quan trọng.

Trí Dũng

Có thể bạn quan tâm: tin tổng hợp